دفیبریلاتور قابل کاشت (ICD) implantable cardiac defibrillator
بیش از نیمی از مرگهای ناشی از بیماری شریان کرونر به علت مرگ ناگهانی است که یکی از علتهای آن به هم خوردن فعالیت الکتریکی قلب میباشد.یکی از روشهای تشخیص اتوماتیک و ختم بی نظمی های قلبی استفاده از دفیبریلاتور قابل کاشت ( در اصطلاح عامیانه باتری شوکر) در بدن میباشد. این دستگاه شامل یک ژنراتور شوک ، سیم حس کننده تعداد ضربان و سیم مخصوص شوک الکتریکی به قلب می باشدکه با تشخیص و دادن شوک به آنهاپایان میدهند.
ICD
نحوه تعبیه ICD
در صورتی که بنابر تشخیص پزشک متخصص قلب، بیمار کاندید تعبیهICD باشد، ابتدا در بیمارستان بستری می شود. آزمایشات لازم به عمل می آید . قبل از انجام عمل فرد باید به مدت ۸-۶ ساعت ناشتا باشد. عمل تعبیه ICD در اطاق آنژیوگرافی انجام می شود. بیمار بر روی تخت مجهز به دستگاه تصویر برداری با اشعهX خوابیده و کنترل فشار خون و وضعیت قلبی و وضعیت تنفسی به صورت دائم انجام می شود. پزشک انجام دهنده عمل در شرایط کاملاً استریل ، پوست ناحیه (معمولاً ناحیه زیر ترقوه چپ) را بی حس کرده و با سوزن مخصوص، سیاهرگ بزرگ این ناحیه را پیدا کرده و پس از برش پوست، سیم ICD را وارد این سیاهرگ می کند. سپس با استفاده از دستگاه مخصوص، سیم ها را به دهلیز و بطن راست هدایت کرده و در محل مناسب قرار می دهد. پس از اطمینان از عملکرد صحیح سیم در محل قرار داده شده، سیم به عضلات زیر پوستی دوخته شده و انتهای آزاد آن به ژنراتور ICD وصل می شود. ژنراتور از طریق برش ایجاد شده در زیر پوست گذاشته شده و پوست دوخته می شود. مدت زمان تعبیه ICD به طور متوسط یک تا یک و نیم ساعت است.علیرغم بیحسی موضعی، احساس مختصر ناراحتی مخصوصاً در هنگام وارد کردن سوزن به نواحی عمقی، غیرقابل اجتناب است. پس از خاتمه تعبیه ICD لازم است عملکرد صحیح دستگاه مورد ارزیابی دقیق قرار گیرد پس از ایجاد بیهوشی سبک توسط تکنیسین بیهوشی، ICD با تحریکات برنامه ریزی شده بی نظمی ها را در قلب بیمار ایجاد می نماید.
پس از ایجاد بی نظمی بطنی، ICD در صورت عملکرد صحیح ، آن را تشخیص داده و خاتمه می دهد. این تست جهت تنظیم پارامترهای ICD صورت گرفته تا در صورت ایجاد آریتمی در آینده، احتمال شکست درمان نزدیک به صفر باشد.
مراقبتهای لازم پس از تعبیه ICD
پس از خروج از آتاق آنژیو بیمار به بخش منتقل می شود و تا ۲۴ ساعت استراحت مطلق داشته و یک کیسه حاوی شن بر روی پانسمان قرار داده می شود تا با اثر فشاری خود مانع از تجمع خون زیر پوستی شود. آنتی بیوتیک های تزریقی و داروهای مسکن جهت تسکین درد بعد از برطرف شدن بیحسی طبق صلاحدید پزشک در طی مدت بستری تجویز می شود. عکس قفسه سینه نیز برای تأیید محل مناسب ICD و مشخص شدن عوارض احتمالی، معمولاً روز بعد از عمل انجام می شود. اندام فوقانی که در سمت محل کاشت ICDاست در طی ۲۴ ساعت اول باید کاملاً بی حرکت باشد(جهت جلوگیری از جابجا یی سیم درطی این مدت).
نکته مهم: خشک بودن محل پانسمان تا مدت یک هفته است. نفوذ آب به محل برش پوستی در طی این مدت احتمال عفونت را افزایش میدهد و باید از آن اجتناب شود. مراجعه مجدد بیمار ۲ هفته بعد از عمل، جهت مشاهده برش پوستی و کشیدن بخیه ها (در صورت استفاده از بخیه های پوستی) می باشد. ممکن است در طی این مدت آنتی بیوتیک خوراکی برای بیمار تجویز شده باشد. در صورت مشاهده تورم غیر عادی و یا خروج خونابه و یا ترشحات چرکی از محل برش پوستی، بیمار باید سریعاً به پزشک متخصص مراجعه کند. ظاهر محل ICD ممکن است در طی روزهای اول برای بیمار نگران کننده باشد ولی معمولاً پس از گذشت چند هفته این محل ظاهر مناسب بدست می آورد.
تعبیه ICD برای حفظ جان فرد بوده و زندگی این فرد کاملاً طبیعی می باشد. تنها محدودیت فرد، استفاده از حرکات شدید از اندام فوقانی طرف تعبیه ICD و بالاتر بردن بازو بیش از ۹۰ درجه است. با توجه به این مسئله ICD در سمتی کاشته می شود که فرد استفاده کمتری از آن اندام دارد ( معمولا دست چپ). در صورت ایجاد غش (سنکوپ) بدون شوک ICD ویا شوکهای متوالی، مراجعه به مرکز تخصصی و بررسی ICD موکداً توصیه می شود. آنالیز دوره ای ICD در تشخیص زود هنگام اختلالات ICD بسیار کمک کننده است.
پایان عمر باتری ICD
ذخیره باتری ICDهای فعلی معمولا برای ۷-۶ سال کافی است.کارخانه سازنده معمولا”روی جعبه ICD طول عمر باطری را ذکر می کند. با این حال این مقدار بستگی به میزان شوک های داده شده و ضربان سازی توسط ICD و ولتاژ تنظیم شده آن دارد. در صورتی که قلب بیمار کاملاً وابسته به پیس میکر بوده و فعالیت زیاد وی منجر به سرعت بالای ضربان سازی شده باشد و یا در مواردی که به علت مقاومت بالاتر بافت قلب نیاز به تنظیم ولتاژ بالاترپیس میکر باشد قطعاً طول عمر باتری کمترخواهد بود. در هر بار مراجعه جهت آنالیز طول عمر باقی مانده ICD به صورت تخمینی توسط متخصص ارائه می شود.
تعویض ژنراتور ICD
در صورتی که عمر باتری ICDرو به پایان باشد عمل تعویض ژنراتور انجام می شود. این عمل مشابه عمل تعبیهICD است با این تفاوت که لیدها از قبل وجود داشته و فقط ژنراتور قبلی با یک ژنراتور جدید تعویض میشود. در موارد کمی که آسیب لید و یا عفونت دیررس ICD ایجاد شده باشد ممکن است نیاز به خارج کردن اجزاء ICD و تعبیه مجدد در همان محل و درموارد عفونت در طرف مقابل باشد.
ICD و پرهیز از محیطهای حاوی امواج الکترومغناطیسی
امواج شدید الکترومغناطیسی مانند آنچه توسط دستگاه MRI و یا در نزدیکی دکلهای فشار قوی وجود دارد فعالیت ICD را به صورت موقت و گاهاً دائم مختل می کند و باید مورد اجتناب قرار گیرند. از نزدیکی زیاد به دستگاه های جوشکاری نیز باید پرهیز شود. رادیو تراپی درمانی نیز می تواند منجر به اختلال دستگاه شود اگرچه در موارد غیرقابل اجتناب با مشاوره الکتروفیزیولوژیست قابل انجام است. عبور از دستگاه های ایمنی فرودگاه ها معمولاً بی خطر است ولی تجسس دستی بیمار با استفاده از wand خطر ساز بوده و باید به مسئولین زیربط اطلاع داده شود. ضمنا دزدگیرهای مورد استفاده در منازل و یا اتومبیل ها، بالقوه برای عملکرد ICD خطرساز بوده و مجاورت طولانی با آنها باید مورد اجتناب باشد.
استفاده از موبایل و یا تلفنهای دیجیتالی خطر عمده ای نداشته و برای بیمار قابل استفاده می باشند. نکته مهم یادآوری وجود ICD در هرمراجعه به پزشک و مخصوصاً در صورت جراحی می باشد.
آنالیز دوره ای ICD
عملکرد صحیح ICD و میزان باقی مانده از عمر باتری مورد ارزیابی قرار گرفته، بی نظمی های ثبت شده توسط دستگاه و درمانهای انجام شده بررسی و برنامه ریزی ICD بر اساس نیاز فرد انجام می شود .
اولین آنالیز روز بعد از تعبیه ICD و آنالیز بعدی ۶ هفته بعد انجام می شود. آنالیزهای بعدی معمولا هر ۶ ماه صورت می گیرد.
واحد آموزش سلامت
مرکز آموزشی درمانی و تحقیقاتی قلب و عروق شهید مدنی تبریز
